І
Дүр екен десең де, түйтіксіз екен десең де айтайын, жас кезімде жұртты тамсандырған бір алып күштің маған да біткен кезеңі бар. Жиырма жасқа келгенімше бұл өлке, бұл өңірде менімен сілкілесіп, тіресіп, шыдап көрген жігіт болған емес. Қандай қарулымын деген...
АҚ ТІЛЕК
Бұл әңгіменің кей жерін, әсіресе, аса бір дәмді жерін ұмытып та қалған ұқсаймын. Өйткені, мұны естігеніме де, міне, табаны күректей он бес жылға таяп қалды. Содан бір-екі жыл ғана кейін, жетпіс сегіз жасында дүниеден көшкен Ақберді атайдың анау...
1969 жылы жаз. Үрімжі қаласында «Кеңес одағы ревизионистеріне қарсы» арнаулы көрме ашылды. Көргізбеге Үрімжі тұрғындары, завод- фабрикалар, жұмыс орындары, университеттер, мектептер… бойынша кезек-кезегімен міндетті түрде апарылып жатты. Барып келгендердің бәрі де көргізбенің кереметіне таңдайларын қағып, таңданысып жүрді. Әсіресе, ұлы...
Бесін ауып кетсе де, күннің ыстығы әлі қайта қоймаған. Жалпақ дала жалын бүркіп, шыжып тұр. Ұйдің іші одан да қапырық, тынысыңды буып, тұншықтырып шыдатпайды.
Жұмбек ақсақал есік алдындағы көлеңкеде таспа сыдырып отыр. Жасы жетпістен асса да, көзі әлі жақсы. Кәнігі...
Университетте қатарлас оқыған ескі танысым Қамашпен жиырма жылдан кейін қайта кезігетін болғаныма мен шынында қатты қуандым. Бір факультетте, бір топта бірге оқымасам да, Қамашты әбден танитынмын.
Қабат – қабат ғимараттардың подвалынан, жер үйлерден қазылып алынып, кір басып қалыңдап, шаң сіңірген...
Әке-шешесі қанша мәз болып далақтағанымен Сақан бұл жолы қуана қойған жоқ. Өткен күзде ғана осындай бір күннің жетіп келуін ол құдайдан күндіз де, түнде де тілеген болатын. Енді сол орай ойламаған жерден, көктен түскендей, өздігінен жетіп келген кезде оның...
Алдыңғы он шақты жыл ішінде талай хикімет жайлар кезікті ғой. Соның ішінде әрбір адамды жеке – жеке таразыға салып, шекесінен шертіп көріп, әркімнің өз бойына шақ әділ баға бергені де бір қызық болды. Енді бір ғажабы, өле - өлгенше...
I
Жазғытұрым болып,күн ұзарып қалса да тау ішіне қараңғылық әлі де ерте түседі. Қызуы мол нұрлы күн биік қаңсардың бір қырқасына иегін артып,қып-қызыл өрт теңізіне құлай берген кезде-ақ нән жартастардың түбіндегі қара бояу қалыңдай береді. Терең сайдың жылы денесі тез...
Ата қоныстан іргеміз бөлінген күннен бастап – ақ бізді қырсық шала бастады. Шұңқырдың көк алшын сонысын жүзіп жүріп, шөптің басын таңдап жеп үйренген қараң – құраң малымыз жаңа қонысты жерсінбей, туып - өскен мекенін өгейлеп, тез азып кетті. әсіресе,...
Жүк тиелген «Камаздың» кабинасында үш ересек адам бармыз. Қара мұртты, егде қазақ– жүргізуші, менің нағашы ағам, мен және Тәшкенттен шығарда өлердегісін айтып, жалынып, жабысқаннан кейін отырғыза салған омырауда баласы бар бейтаныс келіншек.
Алғашында нағашы ағам оған онша пейілді болмап еді:
–...